10 najlepszych reportaży z 2021 roku. Wiadomo, jakie tytuły zawalczą o Nagrodę im. Kapuścińskiego
Już wiemy, które książki powalczą o tytuł najlepszego reportażu w 13. edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. "Gazeta Wyborcza" opublikowała listę dziesięciu kandydatów.
To już trzynasta edycja konkursu na najlepszą książkę reporterską, która została wydana w Polsce w 2021 roku. W tym roku zgłoszono 143 książki (czyli 15 więcej niż w roku poprzednim): 104 napisane po polsku, a 39 to przekłady z dziewięciu języków obcych.
W jury 13. edycji konkursu zasiedli: przewodnicząca Katarzyna Surmiak-Domańska, Wojciech Jagielski, Taciana Niadbaj, William R. Brand (pierwszy agent literacki Kapuścińskiego) i Elżbieta Sawicka. Organizatorem (współorganizatorem redakcja "Gazety Wyborczej") i fundatorem nagrody jest Miasto Stołeczne Warszawa. O tym, która książka zwycięży, dowiemy się w ostatni weekend maja.
Lista reportaży nominowanych do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego w 2022 roku:
Rafał Hetman, "Izbica, Izbica", Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021
Książka Hetmana nie jest zatem jedynie opowieścią o Holocauście i społeczności żydowskiej, ale również o Polakach kiedyś i dziś, o ludzkiej pamięci i konsekwencjach milczenia.
Małgorzata Gołota, "Spinalonga. Wyspa trędowatych", Wydawnictwo Agora, Warszawa 2021
"Stałym punktem na trasie wycieczkowców kursujących po zjawiskowej zatoce jest Spinalonga, skalista wysepka zamieniona w obronny fort jeszcze przez Wenecjan. Jednak to nie resztki umocnień przyciągają turystów. Spinalongę otacza mit 'wyspy trędowatych', miejsca, gdzie chorzy na trąd stworzyli sobie namiastkę życia takiego, jakie znali sprzed czasów choroby" – czytamy w zapowiedzi.
Małgorzata Gołota udowadnia jednak, że to, co mówią o wyspie przewodnicy, nie do końca jest prawdą. "Ze Spinalongi nie było ucieczki, ludzie tu umieszczeni znikali z rejestrów i dokumentów, skazani na powolną śmierć fizyczną, wcześniej doświadczali śmierci cywilnej. Dzieci zabierano im po kilku dniach od narodzin. Społeczeństwo i własne rodziny odrzuciły ich na zawsze, mimo że wynaleziono już skuteczny lek" – dowody na to wszystko znajdziemy w książce Gołoty.
Reporterka nie miała łatwego zadania, ponieważ o leprozorium na Spinalondze nie zostały niemal żadne dokumenty ani zdjęcia, a trędowatych z wyspy do dziś otacza zmowa milczenia.
Ander Izagirre, "Potosí. Góra, która zjada ludzi", z jęz. hiszpańskiego przeł. Jerzy Wołk-Łaniewski, Wydawnictwo Filtry, Warszawa 2021
"Kradzieże, przemoc domowa, gwałty na kobietach i dzieciach są w Potosí na porządku dziennym. Górnicy umierają młodo, ale zanim to się stanie, w domu egzekwują swoją władzę w sposób równie bezwzględny, jak w pracy czynią to ich przełożeni. Najbardziej jak zwykle – cierpią dziewczynki i kobiety" – w centrum tego wstrząsającego reportażu jest 14-letnia Alicja.
Peter Hessler, "Pogrzebana. Życie, śmierć i rewolucja w Egipcie", z jęz. angielskiego przeł. Hanna Jankowska, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021
To od nich, a nie od polityków, działaczy czy lokalnych przywódców, z którymi przeprowadza wywiady, dowiaduje się najwięcej i to oni będą w tym reportażu głównymi przewodnikami po arabskiej wiośnie i po kraju faraonów.
Marek Szymaniak, "Zapaść. Reportaże z mniejszych miast", Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021
Reporter próbuje ustalić, co jest przyczyną tej fatalnej sytuacji. Wyrusza w podróż po Polsce, by pozmawiać z mieszkańcami, miejskimi aktywistami i samorządowcami.
Bill Buford, "Między kibolami", z jęz. angielskiego przeł. Krzysztof Cieślik, Wydawnictwo Cyranka, Warszawa 2021
Dziennikarz chce poznać wymienione postaci, zrozumieć ich świat, dlatego wkrada się w to hermetyczne środowisko i z zaangażowaniem opisuje zarówno ich barbarzyństwo, jak i złowrogi urok.
Barbara Demick, "Zjadanie Buddy. Życie tybetańskiego miasteczka w cieniu Chin", z jęz. angielskiego przeł. Barbara Gadomska, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021
Barbara Demick opisuje kilkadziesiąt lat historii tego regionu. "Bohaterowie tej opowieści są bardzo różni – od ostatniej księżniczki z królestwa Mei, która straciła wszystkich członków rodziny podczas rewolucji kulturalnej, przez buddyjskich mnichów po nastoletnią uczennicę czy byłego nomadę występującego w koncesjonowanym zespole ludowym. Za pośrednictwem ich losów Demick odkrywa przed nami, co tak naprawdę znaczy być Tybetańczykiem w XXI wieku i toczyć nierówną walkę z wszechobecnym supermocarstwem o zachowanie zwyczajów, wiary, języka i tożsamości" – czytamy w zapowiedzi.
Heidi Blake, "Krwawe pozdrowienia z Rosji. Jak Władimir Putin eliminuje swoich przeciwników", z jęz. angielskiego przeł. Hanna Pustuła-Lewicka, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2021
Ze śledztwa przeprowadzonego przez Blake oraz zespół śledczy portalu BuzzFeed News UK wynika, że w Wielkiej Brytanii na przestrzeni ostatnich dwóch dekad doszło do co najmniej prób 14 morderstw, zleconych przez rosyjską "górę".
Dlaczego właśnie tam? Bo to właśnie ona, jak dowiadujemy się z lektury "Krwawych pozdrowień z Rosji" autorstwa Heidi Blake, stała się azylem pierwszego wyboru dla wielu zbiegłych z ojczyzny rosyjskich oligarchów.
Może cię zainteresować także: Aresztowanie Nawalnego nie mieści ci się w głowie? Ta książka tłumaczy, jak działa Putin
Remigiusz Ryziński, "Hiacynt. PRL wobec homoseksualistów", Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021
Może cię zainteresować także: "Hiacynt" to nie opowieść o akcji milicji w latach 80. Film wraca do historii "Mordercy z pikiety"
Reporter szuka odpowiedzi na pytania, jaki był faktyczny cel akcji, ile osób przesłuchano i ile teczek powstało, czy nadal istnieją i gdzie zostały złożone, czy akcja naprawdę objęła wszystkich homoseksualistów i zastanawia się, czy machina pogardy i nienawiści na pewno się zatrzymała.
Jakub Korus, "Surogatki. Historie kobiet, które rodzą »po cichu«", Wydawnictwo Znak, Kraków 2021
Reporter Jakub Korus dotarł do surogatek i rodzin adopcyjnych, a także rozmawiał z pośrednikami europejskiego podziemia surogacyjnego, chcąc przełamać tabu i zrozumieć, dlaczego to kontrowersyjne dla wielu osób zjawisko dla milionów ludzi może być ostatnią deską ratunku.