Czy przyjaźń z ex naprawdę istnieje? "Tak, dopóki nie dowie się o tym twój nowy partner"

• Psychologowie ostrzegają, że przyjaźnienie się z ex partnerem może być obarczone wysokim kosztem emocjonalnym.
• Nowy partner/partnerka musi być naprawdę tolerancyjny, by zrozumieć, że z ex łączy nas do dziś przyjacielska relacja.
• Największe szanse na zaakceptowanie byłego partnera przez nowego występują wtedy, gdy z ex spotykaliśmy się kilka lat wcześniej, a decyzja o rozstaniu była obopólna.

Były partner równa się nowy przyjaciel?

Wszyscy wiemy, jak bolesne bywają rozstania. Tracimy wtedy nie tylko kochanka, ale też wieloletniego przyjaciela, kogoś, kto był dla nas wsparciem, partnera, którego zastąpienia nie chcemy sobie na początku nawet wyobrazić.

Czytaj także: "Wchodzenie do tej samej rzeki nie zawsze jest złe". Psychoterapeutka o tym, dlaczego wracamy do byłych [wywiad]

W idealnym scenariuszu rozstając się, powinniśmy wybaczyć sobie wszelkie błędy, porzucić żal i odejść lub utrzymywać relację, którą można opisać mianem "powściągliwej grzeczności". Jak to wygląda w praktyce?

Niektórzy rozstają się zdecydowanie bez klasy, wraz ze związkiem kończąc porachunki, posuwając się do zemsty, a nawet domagając się zwrotu prezentów ofiarowanych w trakcie związku (o czym przeczytacie w NaTemat.pl). Inni wprost przeciwnie — postanawiają z byłym partnerem się zaprzyjaźnić. I tu zaczynają się schody. Jak odciąć uczucia i pozostawić przyjaźń?

Wiktoria twierdzi, że przyjaźń z byłym jest możliwa tylko i wyłącznie wtedy, gdy rozstanie było decyzją obopólną. Ze swoim chłopakiem poznała się jeszcze w liceum i byli ze sobą aż 10 lat. Wiedziała, że albo skończą jak "młode-stare" małżeństwo, albo rozstaną się szukać płomiennego uczucia gdzie indziej.

Dziwnie to zabrzmi, ale po wspólnym dorastaniu, po tylu latach razem byliśmy dla siebie częściej kumplami i przyjaciółmi niż partnerami. Chemia wygasła, nie było między nami ognia, ale było porozumienie. Uznaliśmy, że nie chcemy wykreślać siebie nawzajem ze swojego życia. A to, że uczucia wygasły trochę samoistnie, to duży plus, bo możemy być w swoim życiu bez ryzyka, że jedno z nas zostanie skrzywdzone. Dziś spotykamy się czasem na kawę, piwo, wiemy, co u nas słychać. Życzymy sobie jak najlepiej. Wiktoriaprzyjaźni się ze swoim ex

Gdy pytam Wiktorii, co na to ich nowi partnerzy, mówi, że żadne z nich aktualnie z nikim się nie spotyka. Ale wcześniej wyjaśniała swojemu facetowi, że z byłym nie są ze sobą od dawna, a gdyby chcieli do siebie wrócić, już dawno by to zrobili. Tłumaczy, że to najważniejszy dla niej argument, który przedstawiłaby w związku.

Po pierwsze, o rozstaniu zdecydowaliśmy wspólnie, po drugie mamy czystą relacje, nie piszemy często ale raz na jakiś czas umawiamy się na kawę czy dzwonimy do siebie. Po trzecie, zerwaliśmy właśnie dlatego, że nic do siebie nie czujemy. Śmieję się, że większym zagrożeniem dla mojego związku dzisiaj byłby ktoś nowy, a nie ex, z którym zakończyliśmy historię.Wiktoria

"Friends with benefits" najlepiej smakuje z byłą?

Brzmi pięknie, ale nie można nie ulec wrażeniu, że Wiktoria należy do wyjątków. Dla wielu osób przyjaźń z ex partnerem jest często wybiegiem do tego, by próbować do niego wrócić. Co ciekawe, naukowcy z University of Utah i University of Toronto przeprowadzili badania, z których wynika, że 50 proc. par po zerwaniu na pewnym etapie życia próbuje do siebie wrócić.

W internecie roi się od poradników, a nawet szkoleń tworzonych przez coachów, które mają nam w tym pomóc. "Jak ją odzyskać? Jak wrócić do byłego w 30-dni? Co zrobić, żeby ex zaczął tęsknić" to tytuły prawdziwych poradników czy internetowych kursów nierzadko dodatkowo płatnych, które obiecują, że on/ona zatęskni, powróci, pokocha nas znowu...

Okazuje się więc, że chęć powrotu do byłego partnera/partnerki to dość powszechne zjawisko. Jak żyć z kimś, za kim tęsknimy?

Michał w relacji z "byłą-nie-byłą" dziewczyną spędził aż rok. Dzisiaj mówi, że to była relacja narkotyczna, z której wyjście przypominało odwyk. Ze swoją dziewczyną byli w oficjalnym związku 3 lata. Zerwali z wielu powodów — bo byli zmęczeni związkiem na odległość, bo obydwoje wykazali się nielojalnością, wplątując się w internetowy flirt. On twierdzi, że zależało mu mimo wszystko bardziej.

Po zerwaniu byłem kompletnie załamany, dałem sobie dwa tygodnie na przeżycie najgorszego doła i ...odezwałem się do niej z pytaniem, czy spotkamy się na pizzę i film. Tak bardzo potrzebowałem jej obecności, ciepła, rozmowy, że takie spotkanie jawiło mi się jak marzenie. Zgodziła się i wpadłem, a wszystko skończyło się w łóżku. Zostaliśmy trochę "friends with benefits". Tylko, że dla niej to były głównie "benefits". Ja po prostu ją kochałem i trwałbym w tym nawet bez seksu.Michał

Michał wyjaśnia, że początkowo po spotkaniach z ex czuł się lepiej, bo rozpacz ustępowała nasyceniu. Potem zaczął się orientować, że ich relacja niewiele ma już wspólnego z przyjaźnią, a jednocześnie blokuje go w pójściu dalej, w wyleczeniu złamanego serca i szukaniu nowej miłości.

Nie chciał już próbować przyjaźni, zerwali kontakt całkowicie, jednak dopiero po roku. Sytuacja wyglądałaby zupełnie inaczej, gdyby ktoś z tej pary znalazł sobie nowego partnera. Zazwyczaj wtedy przyjaźnie z ex kończą się niepostrzeżenie... ale nie zawsze.

"Przyjaźń z ex? Po moim trupie"

Niewiele jest w związku tematów tak kontrowersyjnych jak nasz ex partner. Jako społeczeństwo przyswoiliśmy, że monogamia jest jedyną dopuszczalną formą prowadzenia związków do takiego stopnia, że niepokoić może nas sam fakt, że nasz partner miał kogoś przed nami.

Zazdrość o kogoś z kim nasz partner już nie jest, nazywamy zazdrością retroaktywną (inaczej wsteczną). Doświadczają jej zarówno kobiety, jak i mężczyźni, którzy duży ładunek emocjonalny przywiązują do przeszłości partnera.

Może być to bardzo niezdrowy rodzaj zazdrości, w którym jeden z partnerów nie jest w stanie odciąć się od natrętnych myśli na temat tego, co jego partner robił z ex w przeszłości. Osoba zazdrosna tworzy w swojej głowie scenariusze dotyczące przeszłości swojej drugiej połówki lub drąży ten temat, chcąc znać coraz więcej szczegółów na temat wcześniejszej relacji.

Dla wielu kobiet, z którymi rozmawiam, nawet utrzymywanie powściągliwej grzeczności w kontaktach z ex partnerką jest niedopuszczalne. Nie chcą słyszeć nawet o wysyłaniu życzeń na urodziny czy obserwowaniu się na social media.

Jak więc być z kimś, kto z ex kontaktuje się do dziś, a nawet przyjaźni? Dominika zna byłą swojego chłopaka, a para widuje się tylko na wspólnych wyjściach. Gdy ex jest ze swoim mężem.

Poznałam jego byłą, gdy już była związana ze swoim obecnym facetem. Z moim Tomkiem byli razem w czasach nastoletnich, a od tego czasu mieli już kilku innych partnerów. Nie jestem zazdrosna, bo sama pamiętam moje nastoletnie miłości i tutaj powiedzenie, że stare uczucie nie rdzewieje, w ogóle się nie sprawdza. Widzę w nich kumpli i nie snuję podejrzeń. Dominika

Dlaczego przyjaźnimy się z ex?

Psychologowie podkreślają, że kluczowa w przyjaźni z ex jest nasza motywacja, a ta jednak rzadko jest transparentna. Dlaczego chcemy przyjaźni z byłymi? Naukowcy i badacze wyszczególniają cztery powody, dla których możemy decydować się na pozostanie z byłymi w przyjacielskich stosunkach.

To grzeczność, niepewność czy rozstanie jest ostateczne, praktyczność i bezpieczeństwo. Grzeczność jest najbardziej przejrzystą motywacją. Rozstajemy się w dobrych stosunkach i chcemy odczuwać psychiczny spokój, pozostawienia tego, co złe za sobą.

Niepewność czy rozstanie jest ostateczne, najczęściej prowadzi do sytuacji, w której jedno z partnerów próbuje wrócić do drugiego, co może łatwo skończyć się, jak w przypadku Michała, relacją seksualną, która skutecznie zablokuje nas na kontakty z innymi i wcale nie sklei złamanego serca.

Przyjaźń z ex nierzadko jest też praktyczna, żeby nie powiedzieć wymuszona. Niemożliwe jest zerwanie relacji z kimś, kto jest rodzicem naszego dziecka. Lub z kim jesteśmy związani np. przez wspólną pracę.

Badania przeprowadzone na początku XXI wieku wskazują jednak, że przyjaźnie między byłymi partnerami częściej posiadają negatywne cechy, w porównaniu do platonicznych przyjaźni, które nie mają pod sobą miłosnego fundamentu.

Faktem jest też jednak to, że trwanie w wielu nieoficjalnych związkach przez całe życie jest stosunkowo nowym zjawiskiem, dlatego możliwe, że przyjaźń z ex partnerem stanie się powszechna. Sami jednak musimy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy utrzymywanie relacji z kimś, z kim zdecydowaliśmy się zamknąć rozdział, nie przysłoni nam szansy na nowe znajomości. I nie zrujnuje zaufania ofiarowanego nam przez nowego partnera.