Zozuń o kulisach pracy Trójki: "Codziennie przychodziły dyspozycje albo polecano zmianę tematu"

Nie umiem powiedzieć, skąd wzięła się taka postawa pana Kowalczewskiego. Musiałbym wejść w jego głowę.

Myśmy niemal w tym samym czasie zaczynali pracę w radiu. Byliśmy autorami audycji "Zapraszamy do Trójki", biegaliśmy po mieście, robiliśmy relacje, materiały dźwiękowe. Później stopniowo zdobywaliśmy szlify – robiliśmy własne audycje.

Pracowaliśmy razem, to się kolegowaliśmy. Wtedy jednak ta redakcja była dosyć zwarta. Później Tomek pojechał na Bałkany i pracował tam aż do 2002 roku, gdy Polskie Radio zlikwidowało placówkę. On był bardzo dobrym korespondentem, ale po powrocie do Warszawy nie mógł się odnaleźć. Został wydawcą porannego „Zapraszamy do Trójki”. I szczerze mówiąc, tę pozycję myśmy dla niego trochę wykreowali. Wzięliśmy pod uwagę, że jednak wrócił po paru latach i trzeba dać mu szansę, by odnalazł się w zespole.

Doprowadzono do sytuacji, że w bloku programowym, który ukazuje na antenie dzień w dzień od 1974 roku, nagle nie było prowadzącego. Nadawane były tylko piosenki, których nie miał kto zapowiadać. Nigdy wcześniej, a stacja istnieje od 1962 roku, taka sytuacja nie miała miejsca.

Nie chcę snuć domysłów.

Nie znam faktów, a wolałbym nie snuć domysłów. Pan dyrektor nie mówi, kto na niego wpływa.

Czyli rozumiem, że w tej chwili to pan Kowalczewski bierze pełną odpowiedzialność za decyzję, które podjął i za zamieszanie, do którego doprowadził… Jeśli widzi, do jak opłakanych skutków doprowadził, to powinien podać się do dymisji. I myślę, że powinien przynajmniej na kilometr obchodzić wszystkie radiowe budynki.

Pan Kowalczewski zapisze się jako osoba, która w blisko stuletniej historii Polskiego Radia, doprowadził do takiego upadku Trójki, że nie można było nawet prowadzić programu.

Podawałem podczas komisji taki przykład. W mailach mamy więcej instrukcji, które przekazywał nam dyrektor albo kierownik redakcji. Było ich bardzo dużo, my je zbieraliśmy i dokumentowaliśmy.

"Za, a nawet przeciw" jest audycją publicystyczną, ale nie taką rozrywkową – na zasadzie, że gramy piosenki dla babć, ale pochylamy się nad sytuacją seniorów.

Tak jak wyjaśniałem przed komisją, koledzy dokumentując i przygotowując się do audycji, znaleźli informacje, że głównym problemem osób starszych, które żyją z emerytury, jest to, że jak mają poważniejszy wydatek, to muszą wziąć drobny kredyt.

Wręcz powiedziano nam, że w programie "Za, a nawet przeciw" nie może być w mowy o zadłużeniu seniorów.

Koledzy przygotowując się do audycji, zorientowali się jaka jest sytuacja. Umawiali gościa z rejestru długów i on podkreślił, że może powiedzieć, że idzie ku lepszemu i starsi ludzie coraz rzadziej popadają w takie zadłużenie.

Ale to też nie przeszło. Mieliśmy kreować obraz babci, która dostaje "jarkowe” i jest najszczęśliwsza na świecie.

Od momentu, kiedy prezesem została pani Kamińska, nie było dnia bez ingerencji w audycję "Za, a nawet przeciw".

Jak pani Kamińska została prezesem, to uwagę zaczęła skupiać na Programie III Polskiego Radia. A audycja "Za, a nawet przeciw" miała dosyć dużą słuchalność, podczas jej trwania na żywo dzwonili słuchacze.

Codziennie – jeszcze w trakcie kolegium – przychodziły od dyrektora Kowalczewskiego, na którym on dostawał dyspozycję, SMS-y tego rodzaju: że o babci ma być wesoło, a nie z kimś z rejestru długów.

Albo też polecano zmianę tematu audycji.

Tak, w pewnym momencie było to wręcz kłopotliwe… Raz na jakiś czas można godzinę przed audycją zmienić jej temat, bo np. wydarzyło się coś ważnego.

Audycja "Za, a nawet przeciw", którą prowadził Jakub Strzyczkowski, a czasami ja w jego zastępstwie, była rodzajem "hyde parku", odbywała się w niej dyskusja na aktualne tematy. Wiadomo, że jak poprzedniego dnia wymyślano temat, to prowadzący musiał się do niego przygotować, wydawca zaprosić gości. To godzinna audycja, ze słuchaczami na żywo, codziennie poruszano inny temat – z różnych dziedzin. Czasem – co oczywiste – autor musiał uczyć się od podstaw, do takiej audycji człowiek nie przygotowuje się w 15 minut. To jest długi proces, by zrobić to porządnie.

Jakub Strzyczkowski spokojnie by sobie poradził, nawet jeśli godzinę wcześniej dostałby temat. Tylko jest taka różnica, że przez godzinę skleci się furmankę, a przez cały dzień zbuduje się prom kosmiczny.

Więc jak codziennie zmieniano temat na godzinę przed audycją, to nie miało nic wspólnego z profesjonalizmem. To było działanie na szkodę tego programu, obniżanie jego poziomu i problem dla prowadzącego, który daje temu twarz i chce być jak najbardziej kompetentny.

Tak, taka była polityka. Na zasadzie: jak zakrywamy oczy i o tym nie mówimy, to po prostu tego nie ma. Czarne Marsze były prawie że pomijane. Dla porządku, żeby nie mówili, że radio nie informuje, podawano krótkie depesze.

Przekaz radiowy – także w serwisie – może przybierać różne formy: wejścia na żywo, nagrania materiałów, wypowiedzi. Im ciekawszy od strony formalnej jest ten przekaz, tym jest on lepszy dla ucha, bardziej interesujący i zapamiętywany przez słuchacza.

W związku z czym wybrane tematy i wybrani politycy obsługiwani byli z pełnymi szykanami, czyli na miejsce jechał wóz transmisyjny. Jak wyjeżdżał autobus premiera Morawieckiego w trasę, to ruszał za nim wóz transmisyjny, a reporter robił wejścia na żywo.

Dokładnie, w tym samym czasie np. nie mówiono o aferze Piebiaka. I jeśli następnego dnia jechał inny kandydat w wyborach, inna partia uruchamiała kampanię, to już tego wozu transmisyjnego redakcja nie posyłała. Dobrze było jak poszedł reporter.

Przed poprzednimi wyborami parlamentarnymi w Towarzystwie Dziennikarskim powstał na ten temat raport. Widzimy w nim nazwiska ludzi, którzy prowadzą rozmowy na antenie Polskiego Radia, m.in. pan Rachoń, jego małżonka – pani Gójska , pan Gociek, pan Trzmiel, pani Ogórek. U nas takim "rozmawiaczem certyfikowanym" był pan Lisicki, który robił "Salon Polityczny" o 8:10.

Bulwersowali się. Zaborek np. odszedł do RMF FM. O tym, kto robi "Salon polityczny" decyduje dyrekcja. Przyszedł przykaz, dyrekcja stwierdziła, ze program będzie robił pan Lisicki… Myśmy mówili, że to chyba nie najlepszy pomysł, bo pan Lisicki ma określoną proweniencję polityczną, a poza tym są nasi dziennikarze..

„A jak już państwu nie pasuje, dochodzicie do wniosku, że Zaborek jest niedobry, to macie tutaj państwo całą armię młodych ludzi”. Może trzeba ich hartować? Niech robią rozmowy polityczne. Ale nie, był przykaz i nagle któregoś pięknego dnia o 8:10 na antenie Trójki pojawił się pan Lisicki.

Tak, było tak, kiedy dyrektorem był pan Sobala. Zawsze – w mniejszym lub większym stopniu – media publiczne miały nadzór polityczny, choćby dlatego, że za każdym razem, gdy zmieniała się sytuacja polityczna w kraju, to zmieniali się także szefowie redakcji.

Zawsze mówię, że poprzednia władza widziała te "luki" i je wykorzystywała, tylko że jeszcze miała skrupuły. Obecna władza nawet nie ma skrupułów, a wręcz przeciwnie – nawet bezczelnie nie zadaje sobie trudu, żeby stwarzać choćby pozory.

Jeśli jednego dnia uchwala się ustawę "stołkową", żeby natychmiast pozbyć się zarządów i kierownictwa mediów publicznych, to znaczy, że już nawet nie chcemy stwarzać pozorów, że te media mają być obiektywne.

Tym razem nie stwarzano nawet takich pozorów. To się później przekładało na politykę redakcyjną. U nas to jeszcze chwilę trwało, zanim but na nas nadepnął. W Jedynce poszło znacznie szybciej, a w telewizji – ekspresem.

W pewnym momencie, jak nastał czas prezesa Sobali, dyrektora Świetlika, to tempo wdrażania linii partii w przekazie było coraz szybsze.

Nikt tak nie myślał. Jak słuchacze zobaczyli, że na różnych forach pojawiła się informacja, że zablokowana jest strona "Listy Przebojów", a wygrał Kazik, myślałem sobie, że będzie awantura, ale łudziłem się, że ktoś pójdzie po rozum do głowy i odblokuje tę stronę.

Nawet nie. Myślałem, że napisze, że popsuła się strona, że była jakaś awaria. Różne rzeczy się dzieją. Sądziłem, że jednak ktoś oprzytomnieje i tę ingerencję cenzorską zatrzyma. I że drobnym kłamstwem to zatuszuje.

Jedni by uwierzyli, inni nie, ale przynajmniej rozeszłoby się to po kościach. Natomiast tak twarda postawa, rzucanie oskarżeń, wyszło na to, że Marek Niedźwiecki, Halina Wachowiak i Bartek Gil – to szajka kombinatorów i oszustów. Później jeszcze kreowano newsy, że muzycy płacili za miejsca na "Liście Przebojów". Publikowanie na stronach Polskiego Radia takiego paszkwilu na własną instytucję, to zachowanie skandaliczne.

Rozsądny zarząd Polskiego Radia widząc, jak się sprawa nakręca, inaczej by to rozwiązał. W poniedziałek jeszcze była szansa, żeby przeprosić. Może nie byłoby najlżej zarządowi Polskiego Radia, bo musiałby łyknąć gorzką pigułkę, ale wtedy jeszcze sprawa była do uratowania.

Systemu nie ocenia się po tym, czy popełnia błędy, tylko, jak na nie reaguje. A tutaj okazuje się, że system jest bardzo zły, bo na błędy reaguje tak, że prowadzi to do samozniszczenia.

Michał Nogaś powiedział to, co mówiliśmy od samego początku, gdyby nikt na tę piosenkę nie zareagował, to wygrałaby ona „Listę Przebojów”, słuchacze na różnych forach internetowych by to komentowali, a w poniedziałek nikt by o tym nie pamiętał.

Myślę, że też kompletną demonstracją, jak pani Kamińska i pan Kowalczewski nie nadają się na jakiekolwiek stanowiska, było to, co zaprezentowali podczas czwartkowej komisji w Senacie.

Jeśli jest się szefem poważnej instytucji, idzie się na komisję senacką i ma się cały aparat Polskiego Radia: ludzi od PR, dwie asystentki, dział prawny, to niech że te służby przygotują panią prezes na występ podczas takiej komisji.

To było widać gołym okiem. Na samym początku posiedzenia komisji przewodnicząca oddała głos pani prezes. I pani Kamińska w pierwszym słowie nie miała nic do powiedzenia, poza tym, że widzi iż skład komisji jest, jaki jest i pewno nie będzie dla niej przychylny.

Jak się przychodzi na taką komisję, to przynajmniej powinno się mieć przygotowane oświadczenie. Z odpowiedzią na pytania bywa różnie, aczkolwiek też należałoby być do nich przygotowanym, jeśli jest się prezesem Polskiego Radia.

Tak, komisja chce złożyć wniosek.

Samo odwołanie niczego nie załatwi. To kwestia tego, kto ewentualnie zajmie ich miejsce. Jeśli do radia przyjdą ludzie tego samego pokroju i powierzone im zostaną te same zadania, to nie załatwi to niczego.

Zawsze mówię, że w naszych realiach dziennikarskich doświadczenie i nazwisko często są obciążeniem, jeśli nagle zaczynasz szukać czegoś nowego. Stacje radiowe i telewizyjne mają swoje gwiazdy.

Wiadomo, że będę w stanie wykonywać każdą pracę dziennikarską. Jak się nie zarabia nic, to każda praca jest dobra…

Polskie Radio w ustawie ma obowiązek nadawania czterech ogólnopolskich programów na antenie analogowej. Coś tam będą nadawać, czy to będzie muzyka, czy powtórki innych audycji. Coś można nadawać, tylko to już nie będzie Trójka.

To może się nazywać Program III Polskiego Radia, ale to nie będzie ten trzeci program, to będzie jakaś antena z numerem trzy. Na razie to idzie w tym kierunku: pewnie ktoś się znajdzie, kto będzie coś między tymi piosenkami mówił.

Uczelnia ojca Rydzyka wypuści jakieś tam zastępy, być może przyjdą oni do Trójki. Tylko to już nie będzie Trójka, tylko anteny numer trzy.