Kogo pozwać za skutki uboczne szczepionki na covid-19? Pfizer nie poniesie winy [KOMENTARZ PRAWNIKA]

Monika Piorun
Amerykańska stacja CNBC potwierdziła, że rząd federalny w USA przyznał takim firmom jak Pfizer i Moderna immunitet od odpowiedzialności za ewentualne skutki uboczne opracowanych przez nich szczepionek na covid-19. Za możliwe działania niepożądane nie będzie też odpowiadać FDA, czyli Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA), która dopuściła te preparaty do użytku. Jak w tej sprawie wygląda sytuacja prawna Polaków? O wyjaśnienie poprosiliśmy adwokat Ewelinę Miller z kancelarii specjalizującej się w tej tematyce.
Amerykańska stacja CBNC podała, że firmy Pfizer i Moderna nie będą pociągane do odpowiedzialności za ewentualne skutki niepożądane szczepionki na covid-19. A co z Polakami, u których pojawią się skutki uboczne tych preparatów? fot. Bartosz Banka / Agencja Gazeta
O konieczności masowego i powszechnego korzystania z Narodowego Programu Szczepień przeciwko covid-19 zwykło się mawiać w kontekście społecznej odpowiedzialności za stan zdrowia całej populacji. Nie ma wątpliwości, że im więcej osób podda się szczepieniom, tym większe mamy szanse na poradzenie sobie z globalną pandemią SARS-CoV-2. Co jednak z osobami, u których pojawią się ewentualne działania niepożądane?


Czytaj także: Przeciwwskazania do szczepień na covid-19? To nie będzie długa lista

— Choć szczepionka przeciwko covid-19 spełnia wszystkie kryteria, które pozwalają ją uznać za bezpieczną, to jednak procedura dopuszczenia jej do obrotu jest bardzo uproszczona w stosunku do tego, co się dzieje normalnie, więc nie możemy wykluczyć, że za kilka lat pojawią się nowe działania niepożądane czy skutki uboczne. Ten temat na pewno będzie się rozwijał — przyznają w rozmowie z naTemat.pl eksperci z Kancelarii E & M MILLER Adwokaci w Warszawie.

Nie trzeba być antyszczepionkowcem ani osobą nastawioną sceptycznie do szczepień na covid-19, by zastanawiać się nad tym, kto może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za skutki uboczne, jakie mogą pojawić się u zaszczepionych, zwłaszcza jeśli jesteśmy nieubezpieczeni lub pracujemy na "umowie śmieciowej".

Jak donosi amerykańska stacja CNBC, w przypadku pojawienia się ewentualnych skutków ubocznych po przyjęciu szczepionki na covid-19 nie będzie można pozwać takich firm jak Pfizer i Moderna (którym przyznano immunitet w tej kwestii).

Winy za działania niepożądane nie weźmie też na siebie ani Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA), która dopuściła te preparaty do użytku, ani pracodawca zalecający zatrudnionym przyjęcie szczepionki przeciwko SARS-CoV-2.

Choć Kongres dysponuje specjalnym funduszem dla osób, u których wystąpią działania niepożądane po szczepieniach, to jednak udowodnienie, że należą się nam z tego tytułu jakiekolwiek środki jest bardzo trudne. W ciągu ostatniej dekady (jeszcze zanim nastała pandemia COVID) roszczenia z tego tytułu w USA uwzględniono zaledwie... 29 razy. Na co będzie można liczyć w tej kwestii w Polsce?

Skutki uboczne szczepionki na covid-19. Prawnik wyjaśnia, kto poniesie odpowiedzialność

O tym, jak wygląda sytuacja prawna Polaków, u których może dojść do ewentualnych problemów po szczepionce na covid-19 rozmawiamy z adwokat Eweliną Miller z Kancelarii E & M MILLER Adwokaci, która specjalizuje się w prowadzeniu spraw osób poszkodowanych wskutek błędów medycznych i wypadków komunikacyjnych.

NaTemat.pl: Czy za ewentualne nieprawidłowości przy szczepieniu przeciwko SARS-CoV-2 (lub przy transporcie szczepionek do punktu szczepień na terenie całego kraju) można pozwać Skarb Państwa czy może takie organy unijne jak np. Europejska Agencja Leków?

Ewelina Miller: Na terenie Unii Europejskiej szczepionka przeciwko COVID-19 została dopuszczona do obrotu na zlecenie Europejskiej Agencji Leków w trybie warunkowym (CMA- Conditional Marketing Authorisation) na jeden rok. Tym samym producent nie powinien ponosić odpowiedzialności w tym okresie.

Aktualnie problem odpowiedzialności za wystąpienie niepożądanych skutków szczepionki jest sporny.

Zgodnie z informacjami rządowymi Skarb Państwa przejmuje odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez szczepionkę na mocy umowy zawartej między Komisją Europejską, Polską a producentem szczepionki.

Nie znamy jednak treści tej umowy, więc nie wiemy nic na temat trybu, w jakim będzie można dochodzić roszczeń, podobnie nie wiemy jaka będzie górna granica odszkodowania dla jednego zdarzenia medycznego.

W ramach Narodowego Programu Szczepień planowane jest powołanie specjalnego funduszu kompensacyjnego, z którego będą wypłacane odszkodowanie za niepożądane skutki przyjęcia szczepionki.

Niestety projekt obiecywanej ustawy o powstaniu funduszu kompensacyjnego nadal nie powstał, więc w chwili obecnej nie wiemy na jakich zasadach będą przyznawane i wypłacane odszkodowania.

Do chwili powstania funduszu jedyną drogą dochodzenia odszkodowania jest wytoczenie powództwa cywilnego przeciwko Skarbowi Państwa.


Czy za działanie niepożądane szczepionek pacjenci będą mogli obwiniać lekarzy lub pielęgniarki za ewentualny błąd w sztuce lekarskiej?

Za niepożądane odczyny poszczepienne (NOP) nie będzie można pozywać lekarzy ani pielęgniarek w ramach tzw. błędu medycznego. Odpowiedzialność personelu medycznego może powstać dopiero wtedy, gdy pacjent otrzyma nieprawidłową dawkę (np. za dużą) i z tego tytułu dozna negatywnych następstw.

Kto poniesie odpowiedzialność za możliwe działania niepożądane szczepień na covid-19 w przypadku osób nieubezpieczonych lub zatrudnionych na tzw. "umowach śmieciowych", za które pracodawca nie płaci składek na ubezpieczenie zdrowotne?

Brak ubezpieczenia zdrowotnego nie powinien mieć żadnego wpływu na dochodzenie roszczeń odszkodowawczych. Znaczenie ma to, czy doszło do szkody wskutek przyjęcia szczepionki.

Czytaj także: Owsiak wskazał skandal większy niż szczepienia celebrytów. "To pikuś przy tej historii"

A jak się ma RODO do systemów ewidencjonujących osoby zaszczepione na covid-19? Ostatnia "afera szczepionkowa" z celebrytami szczepionymi poza kolejnością sprawiła, że ujawniono nazwiska znanych osób spoza grupy "0". Kto zatem ma prawo dostępu do listy osób zaszczepionych przeciwko SARS-CoV-2 i czy można żądać utajnienia danych osobowych po przyjęciu szczepionki na covid-19?

Informacja o poddaniu się szczepieniu stanowi dokumentację medyczną pacjenta i nie
powinna być udostępniana bez wyraźnej zgody pacjenta. Upublicznienie jej bez zgody
pacjenta stanowi rażące naruszenie praw pacjenta oraz jest niezgodne z RODO. Lista osób zaszczepionych nie powinna być jawna.


Dowiedz się więcej: