Kim jest Jan Vermeer? Google Doodle przypomina o wielkim artyście, którego utrzymywała teściowa
Namalował „Dziewczynę z perłą”, „Mleczarkę”, „Kobietę czytającą list”. Mówi się, że umarł z rozpaczy. Dla kobiety miał zmienić religię. Dziś przypomina o nim wyszukiwarka Google. Kim jest Johannes Vermeer?
Edukacja plastyczna
Jan Vermeer urodził się w 1632 roku w holenderskiej miejscowości Delf. Niewiele wiadomo o jego edukacji plastycznej. W 1653 został przyjęty do Gildii św. Łukasza, gdzie zarejestrowano go jako „mistrza malarstwa”.Każda osoba przyjęta do gildii musiała odbyć sześcioletnią praktykę pod okiem jednego z mistrzów. Naukowcy podejrzewają, że młody Vermeer pobierał nauki od Leonaerta Bramera lub Carela Fabritiu - teorie te nie zostały potwierdzone.
Mimo że niewiele wiadomo o edukacji plastycznej Jana Vermeera to jego obrazy rozbudzają wyobraźnię do dziś. Jednym ze znakomitych przykładów jego twórczości jest „Dziewczyna z perłą”, o której napisano książkę i nakręcono film.
Kontrowersyjny ślub
Wybranką początkującego malarza była Catarina Bolnes – katoliczka, szlachcianka, kobieta zamożna. Jan Vermeer nie przypadł do gustu jej matce. Nie dość, że nie był szlachcicem, to jeszcze był biedny. Gwoździem do trumny stało się jego wyznanie. Vermeer był kalwinistą. Kobieta zgodziła się na ślub za namową jednego ze znanych malarzy.Uroczystość ślubna odbyła 20 kwietnia 1653 roku w Shipluy. Istnieją pogłoski o tym, jakoby Vermeer pod wpływem teściowej, miał wyrzec się kalwinizmu i przejść na wiarę katolicką. Plotki nie zostały potwierdzone. Do dziś nie wiadomo jaką religię wyznawał Vermeer.
Po ślubie młodzi Vermeerowie zamieszkali w karczmie rodziców Jana. Artysta zajmował się nie tylko malarstwem, ale również rzeczoznawstwem i sprzedażą dzieł sztuki. Vermeer malował obrazy z pasji, a handlował, żeby zarobić. Nie było lekko. Para miała piętnaścioro dzieci. Tylko 11 z nich przeżyło wczesne dzieciństwo.
Czytaj także: Nauczyli mnie jak malować, a nie zarabiać – żali się absolwentka ASP. Młodzi artyści nie wiedzą, jak się sprzedać
Wiedza tajemna
Malarstwo XVII wieku wymagało od artystów ogromnej wiedzy chemicznej. Ważna była nie tylko umiejętność prawidłowego dobierania pigmentów, ale również umiejętność ich mieszania. Farby nałożone na płótno niekiedy całkowicie zmieniały swoją barwę, a obraz nadawał się do wyrzucenia. Posiadaczem wiedzy tajemnej był Vermeer, który malował z fotograficzną precyzją.Malarz uwielbiał malować sceny rodzajowe: czytanie listów, nalewanie mleka, szycie. Jego dzieła przedstawiającą przede wszystkim mieszczaństwo. W tle codziennych scen można zaobserwować bogate wnętrza. Pojawiały się w nich drogocenne klejnoty, niedostępne kosmetyki, czy wskazujące na odległe podróże mapy.
Jednym z największych atutów Vermeera była znakomita perspektywa. Vermeer w swoich dziełach sprawia wrażenie tajemniczego obserwatora, który podgląda ludzi w najbardziej intymnych czynnościach. W swoich obrazach ukazuje mistrzostwo nie tylko w posługiwaniu się światłem i cieniem, ale przede wszystkim w ukazywaniu najbardziej subtelnych ludzkich emocji.
Najsłynniejsze obrazy Jana Vermeera
Dziewczyna z perłą
„Dziewczyna z perłą” to jedno z najbardziej tajemniczych dzieł artysty. Nikt nie wie kim była bohaterka arcydzieła. W filmie pod tym samym tytułem zasugerowano, że była to służąca Vermeera, z którą artysta miał romans. Jednak nie ma na to dowodów, a zagadka pozostaje nierozwikłana do dzisiaj."Dziewczyna z perłą", 1665•Johannes Vermeer, Public domain, via Wikimedia Commons
Dziewczyna czytająca list
Historycy sztuki przypuszczają, że dziewczyna czyta list miłosny od zakazanego kochanka. Mają na to wskazywać ułożone na stole jabłka, które nawiązują do grzechu Ewy. Kobieta pragnie kontaktu ze światem zewnętrznym, który nią gardzi. Badanie RTG obrazu wykazało, że Vermeer na ścianie pomieszczenia namalował obraz z Kupidynem, który później zamalował."Dziewczyna czytająca list", 1658•Johannes Vermeer, Public domain, via Wikimedia Commons
Przerwana lekcja muzyki
Obraz przedstawia kobietę w białej chuście, która odbiera lekcje muzyki i przerywa ją, by zapoznać się z treścią listu przekazanego przez nauczyciela. Najprawdopodobniej jest to list miłosny. W tle arcydzieła pojawia się obraz przedstawiający Kupidyna. Na półce znajduje się klatka na ptaki, która wg specjalistów ma symbolizować konieczność wierności mężowi."Przerwana lekcja muzyki", 1660-1661•Johannes Vermeer, Public domain, via Wikimedia Commons
Alegoria malarstwa
Obraz przedstawia malarza i jego modelkę. Młoda kobieta jest ubrana w błękitną suknię. Na głowie ma wieniec laurowy, w lewej ręce tajemną księgą, a w prawej symbol chwały – trąbkę. Malarz przedstawiony na obrazie do złudzenia przypomina Jana Vermeer. Dzieło do końca życia pozostało własnością artysty."Alegoria malarstwa", 1666 - 1668•Johannes Vermeer, Public domain, via Wikimedia Commons
Mleczarka
Obraz przedstawia służącą, która przelewa mleko z dzbanka do garnka stojącego na stole. Na jej twarz z pobliskiego okna padają promienie światła. Kobieta ma sobie niebieską suknię z żółtymi dodatkami i białą chustę. Na jej twarzy maluje się spokój i skupienie. „Mleczarka” stanowi jedno z najpiękniejszych i najbardziej romantycznych dzieł Vermeera."Mleczarka", 1660•Johannes Vermeer, Public domain, via Wikimedia Commons
Żył w biedzie
Dziś dzieła Vermeera osiągają rekordowe ceny. Jeden z obrazów sprzedano za 30 mln dolarów. Ale nie zawsze było tak kolorowo. Vermeer tworzył dwa, trzy dzieła rocznie. Jego obrazy nie uchodziły za arcydzieła, ale znajdywano na nie kupców. Wszystko to negatywnie wpływało na sytuację finansową jego rodziny.Głównym źródłem zarobków Vermeera było rzeczoznawstwo. Oceniał autentyczność dzieł antycznych twórców, m.in. Michała Anioła i Rafaela. Był cenionym specjalistą w tej dziedzinie, ale zleceń nie było za dużo i nie dało się z tego wyżyć. Rodzina artysty musiała polegać na gruntach, które Catarina odziedziczyła po śmierci siostry.
Wszystko zmieniło się w 1672 roku, kiedy wybuchła wojna Holandii z Francją. Przez ziemie rodziny Vermeerów przebiegała tama, a dalsze dzierżawienie gruntów okazało się niemożliwe. Trudna sytuacja finansowa rodziny doprowadziło do tego, że Vermeer musiał zamieszkać ze znienawidzoną teściową.
Vermeer nie mógł pogodzić się z tym, że nie jest w stanie zapewnić swojej rodzinie godnego życia. Jego rodzina miała ogromne długi, których nie była w stanie spłacić. Pieniędzy brakowało nawet na chleb. Majątek Vermeerów trafił w ręce miasta.
O śmierci malarza nie wiadomo wiele. Żona Vermeera uważa, że artysta umarł z rozpaczy. Czy ma na myśli samobójstwo? Tego nie wiadomo. Mężczyzna zmarł 5 grudnia 1675 roku. Zostawił po sobie jedenaścioro dzieci i 39 obrazów.
Odkryty na nowo
Na ślad twórczości Vermeera w XIX wieku natrafił Étienne Joseph Théophile Thoré – francuski krytyk i jeden z najsłynniejszych historyków sztuki. Uczony stał się wielkim miłośnikiem twórczości Vermmera i w 1866 roku opublikował pierwszy na świecie katalog dzieł artysty."Dziewczyna z perłą" doczekała się wielu odtworzeń•fot. Cover Images/East News
Obraz „Dziewczyna z perłą” jest nazywany holenderską Mona Lisą. Co roku tysiące osób odwiedzają Hagę, by móc go zobaczyć na żywo. Jest to jeden z najczęściej reprodukowanych obrazów na świecie. Reprodukcje Vermeera można kupić za ok. 100 zł. Oryginały kosztują miliony. Aż ciężko uwierzyć, że artysta zmarł z biedy.