Uczta, tańce i śpiewy na cmentarzach. Tak obchodzi się Święto Zmarłych w innych krajach

Święto Zmarłych to jedno z najbardziej fascynujących i niezwykłych świąt na świecie. O tym, jak czcimy pamięć o zmarłych, decydują nie tylko nasze osobiste odczucia, ale także kultura, w której zostaliśmy wychowani.

Choć w Polsce święto to kojarzy nam się dosyć szaro i ponuro to na świecie są regiony, w których jest to czas zabawy, tańców i uczt, tuż przy grobach zmarłych bliskich.

Szczególnie znane są obchody tego święta w krajach latynoskich, zwłaszcza od czasu premiery filmu animowanego "Coco", ale nawet tam będą one znacznie się różniły w zależności od regionu. Niemniej ciekawie jest też świętowane w krajach afrykańskich.

Jak obchodzone jest Święto Zmarłych w różnych częściach świata? Oto kilka przykładów.

Meksyk - Día de los Muertos

Meksykańskie Día de los Muertos bez wątpienia szczyci się jednymi z najbardziej znanych na świecie obchodów. To dwudniowe święto obchodzone jest od 1 do 2 listopada i skupia się na pamięci zmarłych krewnych i przyjaciół.

Podczas tego okresu ludzie odwiedzają cmentarze, aby udekorować groby swoich bliskich kolorowymi ofrendami (ofiarami), zawierającymi ulubione potrawy, napoje, oraz zdjęcia zmarłych. Cmentarze stają się miejscem pełnymi kolorowych kwiatów, lampionów i świec.

Niezwykle popularnym elementem tych obchodów są potrawy w kształcie czaszek, w tym pan de muerto – tradycyjna wypiekana bułka – a także czaszki zrobione z cukru, które często doprawione są tequillą, czekoladą czy szarłatem i opatrzone imionami zmarłych. Są spożywane przez rodzinę i przyjaciół.

Według tradycji dusze dzieci powracają na cmentarze podczas odwiedzin ich rodzin pierwszego listopada, a dusze dorosłych dzień później, czyli drugiego listopada.

W Meksyku Święto Zmarłych uznawane jest za wesoły dzień, ponieważ wierzy się, że dusze zmarłych nadal egzystują i tego dnia świętują razem z żywymi w równoległym świecie. W 2003 roku obchody Dnia Zmarłych w Meksyku zostały proklamowane Arcydziełem Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości, a w 2008 roku wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

Haiti - Fèt Gede

Co roku 1 i 2 listopada Haiti staje się sceną wyjątkowego święta: Fèt Gede. Podobnie jak Dzień Zmarłych praktykowany w Meksyku i przez społeczności latynoskie w USA, Fèt Gede jest sposobem na okazanie szacunku bliskim, którzy odeszli.

Na Haiti każda religia celebruje to inaczej: katolicy spotykają się w kościele na mszy poświęconej zmarłym, protestanci również, ale wyznawcy jednej z religii państwowych voodoo, świętują w znacznie bardziej uroczysty sposób.

Fèt Gede wywodzi swoje korzenie z afrykańskich tradycji przodków. Pokazy Gede są głośne i ekstrawaganckie. Można je zobaczyć niemal na całym Haiti, a praktykujący ubrani są w stroje lwów lub duchów.

Gede jest określeniem na umarłych i według wierzeń, choć mogą być oni niewidoczni przez resztę roku, to podczas Fèt Gede z pewnością nie pozostaną niezauważeni.

Aby zmarły stał się gede, wyznawca voodoo musi poprzez ceremonię skontaktować się z nim i przekształcić go w gede, którego może następnie przywołać według własnego uznania.

Podczas obchodów na cmentarzach trwa hałaśliwy spektakl, słychać na nich głośne śpiewy, odprawiane są rytualne tańce, a ciała są oblewane pikantnymi substancjami. Odwiedzający swoich zmarłych krewnych i przyjaciół wyznawcy voodoo oblewają groby kawą i rozrzucają po nich grillowaną kukurydzę, aby przy takim poczęstunku móc porozmawiać z krewnym lub bliskim przyjacielem.

Japonia - Obon

Japońskie Obon, obchodzone w okresie od 13 do 16 sierpnia, to święto mające na celu powitanie dusz przodków z powrotem w domu. Podczas tego okresu ludzie odwiedzają groby swoich przodków, aby je oczyścić i ozdobić, a także składają ofiary w postaci jedzenia i papierowych lampionów.

Obon to również czas tradycyjnych procesji z lampionami, które mają wyznaczać drogę duszom.

Ghana - Homowo Festival

W Ghanie, głównie w stanie Ga, obchodzi się Homowo Festival, który jest mieszaniną tradycji katolickich i afrykańskich zwyczajów. To święto ma na celu uczczenie pamięci o zmarłych oraz podziękowanie za obfite żniwa.

Podczas Homowo Festival, ludzie biorą udział w tradycyjnych tańcach, śpiewach i przygotowują specjalne potrawy, takie jak kenkey i piją palmowe wino, aby uczcić pamięć swoich przodków.

Słowo Homowo w języku Ga w dosłownym tłumaczeniu oznacza "drżeć z głodu". Tradycja festiwalu rozpoczęła się bowiem właśnie od okresu głodu, który był efektem niedoboru sezonowych deszczy potrzebnych uprawom w regionie Wielkiej Akry, gdzie zamieszkują głównie ludy Ga. Kiedy deszcze wróciły do normy, lud Ga świętował i tak powstało święto.

W skład festiwalu wchodzi między innymi ceremonia rozrzucania potrawy o nazwie kpekpele po ulicach miasta. Ma ona być przeznaczona dla bogów. W poszczególnych domach głowa rodziny zostawia także odrobinę potrawy na progu, jako symbol pożywienia dla duchów zmarłych członków rodziny.

Odbywają się tam także tradycyjne procesje bliźniaków, ponieważ ludność Ga traktuje wszystkie narodziny mnogie jako szczególnie błogosławione wydarzenie, a bliźniaki, jako symbol płodności, są w te dni traktowane w sposób szczególny.

Rankiem pierwszego dnia festiwalu, na ich skórę nakładana jest biała glinka, aby zaznaczyć ich czystość. Bliźniaki niosą na głowach miskę wypełnioną wodą morską i wpływają z nią do morza jako symbol oczyszczenia na nowy rok.

Podczas festiwalu ludzie wykonują także taniec zwany kpanlogo, który odbywa się po wspólnym zjedzeniu przez rodzinę kpekpele. Taniec często zaczyna się od klapsów kapłanów po kolanach, symbolicznego aktu kpiny z samej idei głodu pośród obfitości oraz radości i wdzięczności za dary, które bogowie obdarzyli ludem Ga.

Indonezja - Hari Raya Nyepi

Na Bali w Indonezji obchodzi się Hari Raya Nyepi. Jest to święto ruchome, które zwykle przypada na drugą połowę marca. Nyepi to święto, które jest czasem spokoju i medytacji, podczas którego ludzie wstrzymują się od wszelkich aktywności publicznych.

Święto to nazywane jest również Dniem Ciszy, podczas którego obowiązuje zakaz rozpalania ognia, podróżowania i pracy od godziny 6 rano do 6 rano dnia następnego. Zamykane jest nawet międzynarodowe lotnisko Ngurah Rai.

W dzień poprzedzający Nyepi odbywają się hałaśliwe procesje, które mają przegonić złe duchy. Wierni noszą ze sobą ogromne wizerunki demonów ogoh-ogoh i składają ofiary, aby odpędzić nieczyste siły. W nocy z kolei mają miejsce tradycyjne procesje z lampionami, które mają symbolizować drogę dusz przodków z powrotem na ziemię.

Ekwador - Día de los Difuntos

W Ekwadorze obchodzi się Día de los Difuntos, które jest podobne do meksykańskiego Día de los Muertos, z kolorowymi ofrendami, tradycyjnym jedzeniem i procesjami na cmentarzach, jednak w każdym z regionów kraju, jest obchodzone nieco inaczej.

2 listopada Ekwador w każdym z regionów wspomina swoich zmarłych poprzez połączenie tradycji przodków i rytuałów będących częścią kultury kraju, aby poprzez różne działania uczcić pamięć swoich bliskich, którzy opuścili świat ziemski.

W Tulcan na Cmentarzu Miejskim z ponad 300 żywymi rzeźbami cyprysowymi, które od 1984 roku są wpisane na listę Dziedzictwa Kulturowego kraju, zbierają się tysiące wiernych i turystów, którzy przyjdą przez niego, aby podziwiać jego dwie części: Parque de los Memories i Ołtarz Boży. Tego dnia wszyscy wspólnie sprzątają groby zmarłych i dekorują je kwiatami.

W prowincji Otavalo w tym dniu przeprowadzane są rytuały, które ukazują połączenie rdzennej kultury przodków i religii katolickiej. Społeczności tubylcze dzielą się żywnością, taką jak zboża produkowane na ich ziemi, ziemniaki, świnki morskie i tradycyjny alkohol chicha.

W Antonio Ante na cmentarzach Andrade Marín i Atuntaqui przy grobach czuwa się przez całą noc poprzedzającą 2 listopada. Wierni dekorują groby świecami i pochodniami, a modlitwom towarzyszą zespoły muzyczne.

Każde z tych miejsc ma swoje unikalne podejście do pamięci i czczenia swoich przodków, tworząc kolorowy obraz zwyczajów związanych ze Świętem Zmarłych na całym świecie. Niezależnie od kultury, każda społeczność ma w tym jednak jeden cel - uczczenie pamięci o zmarłych.