Kocham cię, dlatego od razu mówię: będę cię zdradzać. Ty też możesz być niewierna!

Żeby "zdradzić", trzeba się z kimś najpierw na coś umówić. Jeśli umowy nie było, to nie ma też zdrady – zdrada jest zawsze jedną z możliwych implikacji umowy, a taka przysięga – w domyśle: zgadzamy się z jej treścią i ty, i ja, taką formą umowy w jakimś sensie jest. Z drugiej strony, z natury ludzkiej nie wymażemy potrzeby wolności – potrzeby próbowania czegoś nowego, sprawdzania się w nowych sytuacjach. W tym właśnie sensie – tak, zdrada jest czymś, co jest wpisane w naszą naturę. 

Poza tym, i przepraszam za ten banał, ale miłość niejedno ma imię. Nie mamy w psychologii "wzoru miłości" ani nawet jej jednoznacznej definicji. Dlatego "ślubując" coś sobie i mówiąc o miłości, warto sobie – kiedy już minie ten pierwszy szał zakochania – spróbować doprecyzować, co tak naprawdę mamy na myśli, mówiąc komuś „kocham”.

W jakimś sensie może tak, ale tu raczej chodzi o uczciwość wobec samego siebie niż wobec tej drugiej osoby. Bo oczywiście warto odpowiedzieć sobie samemu – i to zanim zwiążemy się z drugą osobą – czym właściwie jest dla nas miłość, do czego chcemy zmierzać w związku. Spróbować rozpoznać w sobie, co to znaczy, że ja kocham, że chcę z kimś być. Czy to oznacza dla mnie automatycznie założenie wierności, czy może jednak bliższe mi jest podejście nieco bardziej fatalistyczne, że ja czy ten ktoś nie jesteśmy w stanie temu wyzwaniu z jakichś przyczyn sprostać? Odpowiedzi wcale nie muszą być takie jednoznaczne i jednobrzmiące. Są przecież i osoby, które mówią o odczuwaniu miłości do kilku osób jednocześnie... 

...nie jest to stuprocentową regułą, są przecież miłości platoniczne. Ale rzeczywiście miłość to zazwyczaj też seks.

Z tym przypisaniem do płci coś jest na rzeczy. Według wyników badań mężczyźni rzeczywiście zdają się przodować w zdradach, choć nie jest to przewaga miażdżąca. Oczywiście możemy próbować to tłumaczyć jakimiś atawizmami – stado z jednym samcem i te sprawy – ale umówmy się, każdy ma w sobie jakieś atawizmy. I dlatego najważniejsze jest to, na co się umawiamy. Są ludzie, którzy rzeczywiście mają potrzebę utrzymywania kontaktów seksualnych z więcej niż jednym partnerem. Może powinni o tym uczciwie porozmawiać z bliską osobą? 

...oczywiście lepiej by było, żeby to powiedział jednak przyszłej żonie, a nie zastanej. To jest zasadnicza różnica, czy jest to ukrywane, czy jednak pada jakaś deklaracja, że istnieje pewna obawa, czy aby na pewno da się zachować taką całkowitą jednoznaczność relacji z jedną jedyną partnerką. Zdrada jest wtedy, kiedy łamiemy umowę. A jeśli sprecyzujemy warunki umowy uczciwie, wtedy problemu zdrady w ogóle może nie być. I tu nie chodzi o to, by na zdradę się umawiać – ale na określony rodzaj związku, określone reguły – takie, które dopuszczają pewne rozwiązania wykraczające poza standard.

Może być i tak, że para, o której pani opowiedziała, boi się stwierdzenia, że ich związek znalazł się w kryzysie. Ich umowa może być rodzajem lekko zgniłego kompromisu, który służy przede wszystkim temu, by w sobie coś ochronić. Część osób w podobnej sytuacji szuka na przykład pomocy psychologicznej. Część natomiast rzeczywiście zawiera różne, czasem nieco dziwne, umowy. I oczywiście taka "nieco dziwna" umowa może być skutkiem bardzo głębokiego przemyślenia własnej, nie zawsze przecież typowej, sytuacji.

Trzeba mieć dość skomplikowaną naturę i trudne doświadczenia za sobą, by z góry zakładać, że mężczyzna musi zawsze w końcu zdradzić. To wcale nie jest taki pewnik. Są przecież też mężczyźni, którzy generalnie mają bardzo marne zdanie na temat kobiet, i którzy są absolutnie przekonani, że to kobieta zawsze okaże się niewierna i niegodna zaufania.

Oczywiście, że nie. Ale warto się przygotować na to, że szczeniackie zakochanie w końcu minie. Że wedrze się tzw. rutyna: dzieci, obowiązki, praca, kasa. I nagle może się okazać, że włączy się tęsknota za czymś, co było kiedyś – świeżością, tamtym dotykiem, niepewnością, flirtem. I właśnie często to jest ten moment, gdy te zdrady się jednak pojawiają.

Łatwiejsze, choć nieskuteczne. Kryzysu nie rozwiążemy, skupiając się na samych próbach powrotu do tego, "co było na początku”. Tu jest trochę tak jak z operacjami plastycznymi, które mają nam pomóc w radzeniu sobie z objawami starzenia się. Czasu nigdy nie cofniemy, możemy za to poprawiać teraźniejszość. Tak jest też z miłością – ta pierwsza fascynacja już nigdy nie powróci. Zamiast tego można się nauczyć cieszenia się sobą nawzajem w nowy, bardziej dojrzały sposób.

Są osoby, które kradną i dopóki się nie wyda, dobrze się z tym czują. Ale jeżeli ta kobieta boi się właśnie tego, co będzie, „gdy on się dowie...” , to znaczy, że nie czuje jednak takiego całkowitego komfortu i spokoju. Owszem, można próbować usprawiedliwić się moralnie, jeśli faktycznie próbowała wcześniej przegadać problem z mężem, jednak jeśli sama, spontanicznie podjęła taką decyzję, musi się liczyć, że mogą – choć nie muszą – pojawić się nieznośne wręcz z czasem wyrzuty sumienia.

Po pierwsze – żaden profesjonalny psycholog nie weźmie takiej decyzji na siebie. Po drugie – nic nie zdarza się samo – to my podejmujemy mniej lub bardziej odpowiedzialne decyzje, również w takim przypadku. Jeśli nie był to gwałt, nie można mówić, że się albo tego nie chciało, albo że coś z czegoś nie wynikało. Zrobiliśmy to i z całą pewnością jest jakaś przyczyna takiego zachowania, choć nam może się wydawać, że to po prostu spontaniczne.

Ale czy nie lepiej, zanim się skoczy z okna w czasie pożaru, skoczyć na bungee w bezpiecznych warunkach? Specjalnie prowokować zdrady nie trzeba, bo kryzysy drzwiami i oknami do nas idą. Ale na pewno nie można udawać, że tego problemu nie ma. Gdy są kryzysy i zawirowania w związku, trzeba rozmawiać. Nie można zamiatać tego pod dywan i udawać, że jesteśmy taką cudowną parą. Jak mówi się filozoficznie, prawda uzdrawia.

Trzeba też uderzyć się w piersi i zobaczyć, czy ja też nie zrobiłem czegoś złego, bo na zdradę muszą zapracować dwie osoby. Jeśli para będzie obwiniać się za to latami, to stworzą związek sadomasochistyczny. I tak można żyć nawet wiele lat. Problemem jest wtedy jednak już nie to, że ktoś zdradził, ale rodzaj wypominania, przerzucania odpowiedzialności i winy za inne sytuacje na tego, kto tej zdrady się dopuścił. Ale nie można odciąć grubą kreską czegoś, co nie było przegadane.

Nie chodzi o kreskę w znaczeniu reset: nic się nie stało, ale o to, aby zrozumieć, dlaczego to się stało. Wtedy łatwiej sobie poradzić, czy wręcz zapomnieć, gdy wiem, że też się do tego przyłożyłem, przyłożyłam. I – co dużo ważniejsze – też chcę to naprawić, przegadać i wypracować jakąś nową umowę, w której być może zdrada nie będzie już zdradą.