Reklama.

Woda na start. Nie tylko słodkie soki i napoje, czyli jak przekonać dzieci do picia wody

prof. dr hab. n. med. Halina Weker

13 sierpnia 2013, 07:17·4 minuty czytania

Publikacja artykułu: 13 sierpnia 2013, 07:17

Dzieci powinny wypić w ciągu dnia 4–6 szklanek płynów. Zdecydowana większość pije niestety o wiele za mało. Rzadko kiedy sięga też po wodę, która stale przegrywa z napojami gazowanymi i słodkimi sokami. Przyczyniają się do tego rodzice, którzy nie ucząc dzieci picia wody od najmłodszych lat, skutecznie je do niej zniechęcają.

[url=http://www.shutterstock.com/pic-78297526/stock-photo-portrait-of-a-cute-child-drinking-water-from-a-bottle-in-the-forest.html?src=NzI9-83aFdlD-ZJiAS9S6A-1-41] Ile wody dziennie powinny pić dzieci? [/url] Fot. Shutterstock.com

źródło: Instytut Żywności i Źywienia

Woda jest bardzo ważnym składnikiem pokarmowym zarówno dla dorosłych, jak i dzieci, ponieważ jest nie tylko nośnikiem składników odżywczych, ale także rozpuszczalnikiem dla wielu substancji czynnych metabolicznie. Zawartość wody w organizmie człowieka zmienia się wraz z wiekiem. Najwięcej wody znajduje się w organizmie noworodka i niemowlęcia – odpowiednio 94 proc. i 75 proc., najmniej u osób starszych, w podeszłym wieku.

Odpowiednie nawodnienie jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Odwodnienie znacznego stopnia zaburza czynności metaboliczne ustroju, a średniego stopnia może skutkować powstawaniem kamieni nerkowych, zaparć, zaburzeń w układzie sercowo-naczyniowym, czy ośrodkowym układzie nerwowym. U dzieci brak właściwego nawodnienia może być przyczyną bólów głowy, czy zaburzeń koncentracji uwagi.

Zalecenia dla najmłodszych
Dzienne zapotrzebowanie na wodę u dziecka szacuje się na 10 – 15 proc. jego masy ciała. Zapotrzebowanie na płyny u osób dorosłych wynosi 2 – 4 proc. ich masy ciała. Średnie zapotrzebowanie na płyny zależy ponadto od temperatury otoczenia, aktywności fizycznej, ogólnego stanu zdrowia, w tym czynności nerek.

Podstawowym źródłem wody w organizmie jest pożywienie i różne płyny, w tym dobrej jakości woda pitna. W 2008/2012 roku Instytut Żywności i Żywienia opracował zalecane dzienne normy spożycia wody dla różnych grup ludności, w tym niemowląt i dzieci.

Ilość płynów w dziennej diecie według EFSA

- dzieci w wieku 2-3 lata – 1300 ml
- dzieci w wieku 4-8 lat – 1600 ml
- chłopcy w wieku 9-13 lat – 2100 ml
- dziewczynki w wieku 9-13 lat – 1900 ml
- dziewczęta powyżej 13. roku życia, kobiety – 2000 ml
- chłopcy powyżej 13. roku życia, mężczyźni – 2500 ml

Podobne zalecenia opublikowała w 2010 roku Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA – European Food Safety Authority). W odniesieniu do norm europejskich polskie zalecania dotyczące spożycia wody przez dzieci są podobne, natomiast dla osób dorosłych znacznie wyższe.

Co należy podawać dzieciom do picia?
W modelach bezpiecznego żywienia dzieci zwraca się szczególną uwagę na odpowiedni dobór żywności w tym płynów w ich dietach. Dzieci już od wczesnego dzieciństwa należy przyzwyczajać do picia dobrej jakościowo wody pitnej. Pojenie innymi płynami takimi jak np. słodzone herbatki, napary ziołowe, słodkie napoje, soki owocowe, nektary powinno być okazjonalne.

Średnie spożycie płynów (w tym wody) w Polsce jest zdecydowanie niższe od zalecanego. Dzieci w wieku 1-3 wypijają jej na dobę 1290 ml, 3-5-latki 1450 ml, a 7-9-latki 1480 ml. Jak pokazują dane w tabeli powyżej jest to za mało. Wśród wypijanych płynów niekwestionowanym liderem pozostają niestety napoje gazowane i niegazowane. Na drugim miejscu znalazła się herbata, później mleko i napoje mleczne. Dopiero na czwartym pojawia się woda.

Udowodniono, że nadmiar soków, słodkich napojów w dietach dzieci i młodzieży wiąże się z nadmierną podażą energii i ryzykiem rozwoju otyłości, ryzykiem wystąpienia biegunki fermentacyjnej, bolesnych wzdęć brzucha, przelewania i kruczenia. Niemowlętom, a także małym dzieciom nie wolno w nocy podawać soków z uwagi na ryzyko wystąpienia próchnicy zębów.

Na podstawie wyników badań oceniających sposób żywienia dzieci stwierdzono, że w grupie niemowląt podaż soków jest większa niż ilości zalecane przez pediatrów (w pierwszym półroczu 100ml vs 60ml/dzień; w drugim półroczu ponad 200ml vs 150ml/dzień). Dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym piją również znacznie więcej soków niż zalecane ilości.

Zalecenia dotyczące spożywania soków i nektarów przez dzieci i młodzież odnoszą się do ich ilości i jakości. Niemowlęta powinny otrzymywać soki głównie przecierowe, z grupy środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w ilości nie większej niż 150 ml/dzień. Ilość soków wypijanych przez dzieci starsze i młodzież powinna być limitowana. Ważne jest by soki przeznaczone do spożycia przez dzieci i młodzież nie zawierały dodatku cukru.

W diecie stołu rodzinnego nie może też zabraknąć wody. Wodę pijemy nie tylko wtedy, kiedy dokucza nam pragnienie, powinna być ona podawana dziecku między posiłkami i do posiłków. Stały dostęp do wody i jej picie zgodnie z zapotrzebowaniem jest jedną z podstawowych zasad prawidłowego żywienia. Dla niemowląt i dzieci do 3. roku życia najlepsza jest woda źródlana lub naturalna woda mineralna – wody niskozmineralizowane, niskosodowe, niskosiarczanowe. Naturalne wody mineralne i wody źródlane – niskosodowe, niskozmineralizowane i średniozmineralizowane – czyste pod względem bakteriologicznym i chemicznym są bezpieczne dla dzieci starszych oraz kobiet w okresie ciąży i laktacji.

Jak uczyć dziecko picia wody?
W okresie wczesnego dzieciństwa kształtują się określone nawyki żywieniowe. Dzieci obserwując swoich rodziców uczą się właściwych zachowań żywieniowych, także nieprawidłowych nawyków, jeśli mają takie wzorce. W tym okresie można najłatwiej nauczyć dziecko ograniczenia spożycia słodyczy, przekąsek oraz słodkich napojów, także spożywania posiłków czy potraw przygotowywanych z warzyw, ryb, nabiału oraz picia wody.

Rozszerzanie diety dziecka ma na celu zwiększenie jej wartości odżywczej, uczenie akceptacji nowej żywności a także stymulowanie rozwoju motoryki jamy ustnej. Małe dziecko już od okresu niemowlęcego należy uczyć akceptacji różnych smaków, zapachów i konsystencji pożywienia. Często trzeba podejmować wielokrotne próby podawania nowego produktu. Preferencje i akceptacja nowych produktów i posiłków zależy od tego, jak często podajemy je dziecku. Małe dzieci muszą niekiedy kilkanaście razy spróbować określonego smaku, by go zaakceptować.

Rodzice i opiekunowie powinni mieć świadomość, że niechęć czy odrzucanie nowej żywności przy pierwszych próbach jej podawania jest zjawiskiem częstym i nie należy się zniechęcać do ponownych prób. Uwagi te dotyczą także nauki picia wody. Skuteczną metodą jest podawanie wody często, w małych porcjach, w atrakcyjny sposób na przykład z plasterkiem cytryny, pomarańczy, w kolorowym kubeczku, ze słomką itp. Zdecydowanie nie zaleca się dodawania do wody cukru.