10 proc. odwodnienie organizmu może prowadzić do śmierci. Niestety wielu z nas sięga po wodę dopiero, kiedy czuje pragnienie, a już wtedy nasz organizm jest odwodniony w 2-3 proc. Niedobór wody może wywoływać poważne dolegliwości. Niektóre, jak sucha skóra możemy zaobserwować bardzo szybko. O objawach odwodnienia i jego konsekwencjach rozmawiamy z Hanną Stalińską, dietetyczką z Instytutu Żywności i Żywienia.
Partnerem akcji "Świadomie o wodzie" jest Żywiec Zdrój
Jakie są najczęstsze powody odwodnienia organizmu?
Hanna Stalińska: Najszybciej do gwałtownego odwodnienia prowadzą wymioty, biegunki i zwiększona temperatura ciała czyli gorączka. Odwodnienie może również być skutkiem aktywności fizycznej, jeśli nie uzupełnimy strat wody właściwą ilością płynu. Oprócz tego leki odwadniające, które przyjmują pacjenci chorzy na serca, ale także suplementy diety usuwające nadmiar wody z organizmu, które są dostępne w aptece, a które często przyjmują osoby, które ich nie potrzebują. Odwadniają też leki przeczyszczające, które są ostatnio niestety modne.
A niewłaściwa dieta?
Absolutnie tak. W ciągu dnia powinniśmy wypić około 2 litrów wody. Kofeina, alkohol to szybka droga do jej niedoboru w organizmie. Tak samo dieta bogata w sól, ale również w błonnik bez picia właściwej ilości płynów może nie tylko odwodnić, ale i wywołać nieprzyjemne dolegliwości.
Jakie?
Bóle brzucha, zaparcia.
Jakie inne skutki może wywołać niedobór wody?
Odwodnienie już na poziomie 1 proc. może zaburzać procesy poznawcze – spada czujność i koncentracja a wydłuża czas reakcji. Niewielkie odwodnienie, w jeszcze większym niż funkcje poznawcze stopniu, zaburza nastrój – pojawia się uczucie znużenia i zmęczenia, bóle głowy, osłabienie apetytu. Niedobór płynów może też zaburzać procesy warunkujące utrzymanie stałej temperatury ciała. Kobiety są bardziej wrażliwe na odwodnienie niż mężczyźni. Niestety wiele osób sięga po wodę, dopiero wtedy, gdy odczują pragnienie, a to już trochę późno. Pragnienie pojawia się, kiedy nasz organizm jest już odwodniony w 1-2 proc. W czasie ćwiczeń odwodnienie może być błędnie interpretowane jako chudnięcie, ale to tylko utrata wody, a nie zbędnych kilogramów.
A jakie dolegliwości mogą wystąpić, kiedy nie pijemy wody przez dłuższy czas?
Zaburzenia widzenia, podwyższone ciśnienie, ciągłe i bolesne zaparcia, zapadnięte oczy, suche i popękane usta, senność, chroniczne zmęczenie. Odwodnienie możemy szybko zaobserwować po naszej skórze – w wyniku odwodnienia staje się sucha i mniej elastyczna. Te dolegliwości dotyczą kilkuprocentowego niedoboru wody, 10-15 proc. ubytek wody grozi śmiercią.
Jakich chorób możemy się nabawić nie dbając o obecność odpowiedniej ilości płynów – zwłaszcza wody – w diecie?
Mogą pojawić się kłopoty z nerkami. Przy niedoborze wody w organizmie nie są wydalane w optymalny sposób substancje toksyczne, mocznik, a to może powodować np. zapalenie pęcherza. W wyniku trwającego dłuższy czas odwodnienia nawet niewielkiego stopnia mogą pojawić się kamienie. Gdy pijemy za mało płynów, mocz jest bardzo zagęszczony i jego produkcja jest niewielka. W efekcie po prostu za mało oddajemy moczu i to zwiększa naszą podatność także na zapalenia układu moczowego. Poza tym woda rozrzedza krew, więc jej niedobór powoduje zagęszczanie krwi, które u osób z problemami układu krążenia (choroba niedokrwienna serca) może skończyć się zawałem. Nieodpowiednie nawodnienie może wpływać również na prawidłowe działanie układu nerwowego, powodować problemy z trawieniem, zaparcia i w konsekwencji żylaki odbytu.
Czy odwodnienie możemy skontrolować na przykład badając krew?
Niedobór wody będzie można już stwierdzić podczas badania, kiedy pojawią się problemy z pobraniem krwi - będzie za gęsta. Właściwe nawodnienie organizmu najprościej kontrolować domową metodą obserwacji moczu – jasnożółty zwykle oznacza, że wypijamy wystarczającą ilość wody, natomiast ciemniejszy żółty oznacza, że należy pić więcej, gdyż organizm jest już lekko odwodniony. Niestety nadal brakuje świadomości, że woda jest niezbędna do właściwego funkcjonowania organizmu, a jej niedobór wcześniej czy później odbije się i na naszym zdrowi, i na naszym wyglądzie. Szczególną uwagę na nawodnienie muszą zwracać osoby starsze, gdyż u nich mechanizm pragnienia nie działa prawidłowo, więc jeszcze trudniej dbać im o właściwe uzupełnianie płynów. Warto wiedzieć, że u podstawy piramidy żywieniowej nie są produkty zbożowe, a woda. Także Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności w swoim oficjalnym stanowisku zwraca uwagę, że woda odgrywa kluczową rolę w procesie nawadniania oraz zdrowego odżywiania.
Czy tylko woda nawodni organizm?
Woda znajduje się we wszystkich innych napojach, także w pożywieniu, więc nie musimy pić wyłącznie wody, aby wyrównać straty z organizmu. Niemniej jednak to woda jest najbardziej wskazanym płynem, gdyż nie dostarcza kalorii i nie wchodzi w interakcje z pożywieniem czy lekami. Jest dla nas najbardziej neutralna.
Czytaj wszystkie artykuły z cyklu "Świadomie o wodzie":